گیربکس ها یکی از مهمترین اجزاء تشکیل دهنده صنایع می باشند . و به عنوان منبع انتقال قدرت برای هر نوع عملکردی که در بخش های گوناگون صنعت انجام می شود ، عمل میکنند . آنها انرژی مکانیکی تولید شده از یک منبع الکتریکی (الکتروموتور) یا دیزلی (موتور های دیزلی) را به مصرف کننده منتقل میکند , بدین صورت که با کاهش دور (در گیر بکس های کاهنده) و هم چنین افزایش دور (در گیر بکس های افزاینده) توان ،گشتاور و دور مورد نیاز مصرف کننده را تامین می نماید. و در نوار نقاله، ماشین آلات کاغذ، آسانسور، صنایع فولاد ، ماشین سازی و … استفاده می شوند.
شفت های ورودی و خروجی ، چرخ دنده ها ، پوسته ، سیل(Seal) و یاتاقان (Bearing) اجزاء تشکیل دهنده گیر بکسها میباشند ، گیر بکسها می توانند با تغییراتی که در دور و گشتاور اعمال میکنند قدرت و انرژی مورد نظر مصرف کننده را تامین نمایند بدین صورت که هر چه دور خروجی کمتری به ما بدهند گشتاور خروجی بیشتری خواهیم داشت و بلعکس.
گیر بکسها بر حسب نوع کارکرد و نیاز مصرف کننده به انواع زیر دسته بندی می شوند :
Helical gearbox ( گیربکس شفت مستقیم )
این گیر بکس کم مصرف است و کم حجم می باشد و برای طیف وسیعی از کاربرد های صنعتی و به ویژه در کاربرد های سنگین استفاده میشود گیر بکس هلیکال در ساخت پلاستیک، سیمان، لاستیک و دیگر صنایع سنگین صنعتی محبوب می باشد و همچنین در سنگ شکن ها، اکسترودرها خنک کننده ها و نقاله ها که احتیاج به قدرت کمتری دارند نیز مورد استفاده است .و در انواع هلیکال پایه دار ، فلنچ دار و پایه و فلنچ موجود میباشند.
Bevel helical ( گیربکس کرانویل پنیون )
ویژگی مهم این گیربکس این است که محور چرخ دنده های مار پیچ و مخروطی بر هم عمود می باشند و شفت خروجی این گیر بکس به صورت ۹۰ درجه می باشد که می تواند به صورت هالو شفت و یا شفت دار (Solid) موجود باشد ، این گیر بکس ترکیبی از گیربکسهای شفت مستقیم و حلزونی است که قدرت شفت مستقیم و ۹۰ درجه بودن حلزونی در این گیر بکس ترکیب شده است . این گیربکس در معادن ، نوار نقاله ها ، همزن ها و … کاربرد دارد .
Worm Gears ( حلزونی)
در مقایسه با سایر انواع گیر بکسها ، گیربکس حلزونی ویژگی های متفاوت و منحصر به فردی دارند و در جاههای متفاوتی در صنعت استفاده می شوند سیستم گیر بکس حلزونی از یک پیچ حلزون و یک چرخ دنده تشکیل شده که پیچ حلزون همانطور که در شکل می بینید شباهت زیادی به یک پیچ دارد.
عدم برگشت پذیری
زمانی که نیروی موتور به پیچ حلزون شکل اعمال می شود آن را به چرخش در آورده و نیرو را به چرخ دنده منتقل میکند . سیستم این مدل گیر بکس طوری طراحی شده است که پیچ حلزون شکل میتواند به راحتی چرخ دنده را به چرخش در آورد اما چرخ دنده نمی تواند پیچ حلزون شکل را بچرخاند که این سیستم در بالا بردن اجسام بسیار کاربرد دارد زیرا بعد از بالا بردن جسم توسط گیربکس ، گیر بکس قفل شده و به عقب بر نمیگردد .
کاهش دور بالا
چرخ دنده های گیر بکس حلزونی بیشترین فشردگی را دارا می باشند و همین امر باعث می شود که این گیر بکسها کاهش دور زیادی را داشته باشند.
